Ken je dat spelletje? Waarbij je in een kring fluisterend een zin doorgeeft. Op het schoolplein, van de één naar de ander. Hoe moeilijk kan het zijn, het doorgeven van een simpele boodschap? Nou, het antwoord weet je. Want zodra de laatste triomfantelijk opstaat en de boodschap vol trots aan zijn klasgenootjes verkondigt, blijkt dat een vrolijk sprookje zomaar getransformeerd kan zijn tot de gebruiksaanwijzing van een koffiezetapparaat.
Op de één of andere manier doen de BKB sessies me hier soms aan denken. Niet dat we constant fluisterend in kringetjes zitten of totaal langs elkaar heen praten. Maar wél de verschillende stappen en onverwachte sprongetjes die onze breinen maken. Dat we bij een probleem, stelling of gegeven situatie allemaal een totaal ander doolhof aan gedachten ingaan. Een afslag links, de tweede rechts of misschien gewoon rechtdoor. En wat er dan gebeurt? We vinden allemaal een andere uitgang. Een ander verhaal. Een andere, creatieve oplossing.
Neem afgelopen sessie, Pers en Media. Een gegeven situatie: Trump, een grote rode knop en een wereld die op springen staat. Pen en papier in de aanslag. Het is aan ons, zojuist omgedoopt tot journalist, om dit wereldkundig te maken. Al gauw vliegen de letters over tafel die even later samensmelten tot een totaal nieuwe wereld. Correctie: niet één wereld, maar 25 nieuwe werelden. Want wat blijkt: we zitten hier aan tafel met Noord-Koreaanse journalisten, kritische columnisten maar ook romanschrijfsters in de dop die de kamer vullen met de mooiste metaforen. We kruipen in het hoofd van een klein jochie in Japan, proberen Trump zijn psyche te begrijpen en rennen door de straten van Pyongyang vlak voor de bom valt. Eén verhaal, zoveel varianten. En weet je wat het mooie is? Allemaal zijn we op hetzelfde startblok begonnen. Alleen liep iedereen een totaal ander parcours.
Maar dit gebeurt natuurlijk niet alleen binnen de muren van de BKB Academie. Nee, dit gebeurt de hele dag, overal om ons heen. Misschien kun je het zelfs zo ver trekken dat waar we ons ook bevinden, onze hersenen altijd een eigen draai geven aan de situatie. En zo slim als we zijn is ditzelfde brein eigenwijs genoeg om zélf de conclusie te trekken dat het ook nog eens gelijk heeft. Terwijl er gerust nog tien anderen om ons heen staan die de geuren, kleuren en geluiden vanuit hun eigen bubbel totaal anders in zich opnemen.
Ooit, jaren geleden, liep ik rond op het Noorderzon festival in Groningen. Daar stonden vier treincoupés midden in het veld. ‘Welke coupé wilt u bezoeken?’ Geen idee wat me te wachten stond, nam ik plaats op een bankje in de derde coupé. Naast mij een raam waar het Groningse landschap op doeken voorbij werd gedraaid. De scharnieren kraakten nog een beetje. Plotseling hoorde ik een gesprek uit de boxen in de hoek komen. Een gesprek tussen vier onzichtbare reisgenoten in dit treinstel. Fictief, maar al gauw had ik het gevoel dat ze om me heen waren gaan zitten en langzaam werd ik onderdeel van hun gezelschap. Ze praatten over het leven van alledag, een jongen reageerde geïrriteerd op zijn buurman. En een extra stem: de gedachten van een wat oudere vrouw die verbaasd de situatie gadesloeg – De jeugd van tegenwoordig… Een uniek moment, ik mocht meekijken in het hoofd van iemand anders. Elk van de treincoupés bleek een puzzelstukje in het verhaal. Eén gesprek, vier reisgenoten en vier treincoupés waar de gedachten van één van hen werd afgespeeld. Wat bleek? Beetje bij beetje begon ik de situatie beter te begrijpen. Elke reisgenoot bleek een eigen verhaal te hebben dat zijn of haar reactie op de anderen verklaarde.
Nog steeds denk daar weleens aan. Kon ik maar even in andermans hoofd kijken en begrijpen welke paden zijn gedachten afleggen. Of een brillenwinkel inlopen en verschillende brillen passen om te zien hoe anderen de wereld zien. Eén met mannelijke glazen, een eenzame variant of één van de exclusievere gouden exemplaren om te zien wat Trump zelf voor verhaal in gedachten had. Maar misschien is het besef dat wij, zes miljard eigenwijze mieren, allemaal een andere achtergrond en verhaal hebben wel genoeg. Al denk ik dat we altijd net als die kinderen op het schoolplein blijven en zélfs als we de laatste persoon in de kring zijn, overtuigd zijn dat wij wél de goede versie van het verhaal hebben verstaan.